De Omgevingswet (hierna Ow) gaat over “kiezen”. Waarom? Omdat de Ow een integrale afweging vraagt, waarbij vaak meerdere thema’s betrokken zijn. Deze integrale aanpak moet borg staan voor minimaal een bescherming maar liefst een verbetering van de fysieke leefomgeving. Met de Ow heeft de wetgever gekozen voor een andere en ingewikkeldere ordening van elementen.
Dat betekent een wezenlijk andere opdracht voor alle stakeholders dan de huidige regelgeving om vraagt, waar solitaire sectorale thema’s vaak de keuzes bepalen. Nu denkt iedere sector in het openbaar bestuur een alleenrecht te hebben bij grond- en/of ruimteclaims. De afweging van belangen is eng en komt steeds op een te laat moment en gaan daarmee vaak ten koste van de woonomgeving van derden. Meer verkeer, bedrijvigheid, geuroverlast e.d. die men zal moeten accepteren. De Ow zal het tij moeten gaan keren! Dat komt met name (denk ik) door de wettelijke verankering van participatie en de beloofde transparantie. De mondige burger krijgt een stevigere plek en is straks goed geïnformeerd. Naast de zorg voor de fysieke leefomgeving en een samenhangend bestuur zijn dit dé twee belangrijke ingrediënten van de Ow.
Participatie en informatievoorziening gaan mede bepalen, dat de afweging bij de te maken keuzes breder wordt. Het is nog wel de vraag om welke informatie het dan gaat. Welke informatie is essentieel om een verantwoorde en afgewogen keuze te kunnen maken? Er ontstaat in ieder geval een heel ander speelveld, nu de wetgever deze afweging tussen initiatiefnemer en derden, nadrukkelijk plaatst vóór dat de gemeente een formele betrokkenheid krijgt. In deze nieuwe piste zullen naast de belanghebbenden (initiatiefnemer, omwonenden) ook andere aspecten een plek gaan krijgen. Denk aan gezondheid en veiligheid, maar ook andere aspecten zoals bereikbaarheid dienen bij de start betrokken te worden. Het is niet de bedoeling dat het een soort marktplaats wordt. Initiatiefnemer en belanghebbenden zullen wel degelijk op basis van een reële inschatting van de effecten van een initiatief op de fysieke leefomgeving in gesprek moeten raken.
Geobjectiveerde informatiestromen en afwegingen en discussies over de “opgave” is op zich al nieuw, omdat er nog niets is beslist en er geen standpunten zijn ingenomen. Voor de gemeente betekent dit ook een nieuwe rol. Afwachten wat er uit het gesprek komt is een benadering. Aan de andere kant schept de gemeente(raad) wel de kaders door een Omgevingsvisie en een Omgevingsplan vast te stellen.
Wat is er nodig voor zo’n “nieuwe” aanpak? Welke informatie is relevant en essentieel en hoe weten we bij de start of álle stakeholders aan tafel zitten. Welke innovatieve modellen zijn beschikbaar om dit gesprek te ondersteunen en hoe objectief wordt het daarmee. Deze zoektocht wil ik in mijn blogs gaan ondernemen. Ik zal daarbij aansluiting zoeken bij initiatieven in het land, waarbij al met modellen wordt gewerkt en gesprekken al worden ondersteund. Zo is er op basis van de technologie al een aantal voorbeelden beschikbaar. Voorbeelden die vooral ook de consequenties van keuzes zichtbaar maken en daarmee ook al een voorbode zijn voor de stakeholders die je nodig hebt voor een zinvolle participatie.