De KNAG-markt: steeds meer aandacht voor interactieve leermiddelen
Op vrijdag 14 november 2025 vond de jaarlijkse KNAG-onderwijsdag plaats. Het thema van dit jaar was “Actie ↔ Reactie. De wereld verandert voortdurend, en elke gebeurtenis roept een reactie op – óók in het aardrijkskundeonderwijs”. Urbo3D had ook dit jaar een stand op de markt en we verzorgden ook een inspirerende speelsessie van het klimaatspel.
De markt was georganiseerd rond de indoorwielerbaan en miste het knusse van eerdere dagen. Toch vonden veel docenten en andere belangstellenden onze kraam en de hele dag hebben we de achtergronden van het klimaatspel kunnen uitleggen. Wat ons opviel ten opzichte van vorige KNAG-dagen was een verandering in de houding van docenten ten opzichte van het interactieve klimaatspel. Waar vorig jaar een klimaatspel als leuk werd beschouwd, maar verder niet of nauwelijks tot reacties leidde, is de belangstelling zichtbaar aan het schuiven. Docenten voelen kennelijk meer dan ooit de noodzaak van andere benaderingswijzen van deze op zich ingewikkelde materie. Het klimaatspel blijkt toch beter in modulen over duurzaamheid, NLT en klimaat te passen dan eerder werd voorzien. Volgens sommigen sluit het spel uitstekend aan bij de visie op toekomstgericht en omgevingsgericht onderwijs.
Workshop Klimaatspel: fanatieke deelnemers niet te stoppen
We merkten deze veranderende houding vooral in de speelsessie die Urbo3D had georganiseerd. In een te klein zaaltje verzamelde zich tegen de 50 docenten, die in een lesuur (50 minuten) enthousiast en fanatiek het klimaatspel speelden. Veelal in teams van drie personen, soms bijgestaan door hen die geen laptop bij zich hadden. De opdracht is de wijk te herontwikkelen en te verduurzamen. Kortom: woningen bouwen en het voorzieningenniveau op peil brengen en maatregelen treffen tegen hittestress en wateroverlast.
Binnen de teams werden de taken verdeeld en op verschillende manieren werd de opdracht opgepakt. Maar ook in deze setting ging het slopen en herinrichten van het buurtje rap van start.
Na circa 10 minuten werd de pauzeknop gebruikt, tot groot ongenoegen van de spelers. Ervaring leert evenwel dat het na 10 minuten het even testen van de kennis over de opdracht en de mogelijkheden nuttig is. Er zijn altijd spelers die worstelen met de techniek of de opdracht nog niet begrijpen. Een spelduur van 50 minuten is voldoende om het klimaatspel te doorgronden. In de praktijk kan de sessie ook over een blok van twee lesuren worden uitgespreid. Meer speeltijd en meer ruimte voor pauzes en discussie. Het klimaatspel is niet louter een spel, maar een interactief hulpmiddel om de lesstof beter te kunnen begrijpen.
Na 50 minuten hadden we ook een team met de hoogste score. Ook bij de docenten nam de spanning in de laatste minuten toe.
Ook na de afsluiting van het spel was er veel aandacht voor de uitslag en de behaalde scores. Wat duidelijk werd, is dat het klimaatspel vaardigheden ontwikkelt waar het samenwerken, overleggen en het maken van integrale keuzes betreft. In een betrekkelijk klein speelgebied kan immers niet alles worden gerealiseerd. Het voor, tijdens en na het spel bespreken van mogelijkheden, keuzes en het afwegen van effecten maakt de kans dat de problematiek blijft hangen groot.
Evaluatie: VET spel!
In de nabespreking kwam een aantal aspecten aan de orde. Zo miste een deelnemer het aspect geld. Nu lijkt het of het niets kost! Urbo3D heeft er bewust voor gekozen om dit aspect niet mee te nemen. Het spel gaat over samenwerken, overleggen en het samen ontrafelen van een complexe opgave. Het in een team van drie spelers oplossen van de opgave is op zich al een prestatie. Het invoeren van sloop- en bouwkosten etc. is technisch op zich geen probleem, maar vergroot de complexiteit onnodig en leidt af. Verder werd het klimaatspel omschreven als “VET”. Er was tijdens de sessie veel enthousiasme en vooral ook plezier. Er waren nog vragen over specifieke mogelijkheden in het spel, zoals het samenvoegen van kavels.
Na een uur gingen de deelnemers enthousiast en een ervaring rijker naar een volgende workshop. Het klimaatspel heeft wel wat losgemaakt. Het op een andere interactieve manier brengen van lestof – en nog wel in de vorm van een echt spel – spreekt aan en sluit veel beter aan op de wensen die er nu leven. Ook in de beleving van leerlingen/studenten blijft de ervaring langer hangen. Zeker nu het spel is gebaseerd op actuele data en gebruikmaakt van de landelijke rekenmodellen.