Serious gaming is meer dan een game. Het is een realistische en enerverende methode om vaardigheden op het gebied van integraal werken, samenwerken, participatie en het werken met informatiestromen op te doen of te verbeteren. Hoewel de game primair is ontwikkeld voor de op handen zijnde veranderingen in het fysieke domein (Omgevingswet) heeft het zijn waarde ook bewezen voor afdelingen, die anderszins in een veranderopgave zitten of voor afdelingen, die de interne samenwerking willen verbeteren. Het spelen van de game is daarmee een must voor de moderne ambtenaar 2.0.
In de Serious Game (Haagse versie) ligt er de opdracht om de badplaats Kijkduin te vernieuwen. Een team van 6 stakeholders: Wonen, Economie, Verkeer, Natuur en Milieu, Maatschappelijke voorzieningen en Buurtbewoner krijgt de opdracht om gezamenlijk deze opdracht uit te voeren. Elke stakeholder heeft in de game zijn eigen doelen, maar de gezamenlijke opdracht (de teamopdracht) weegt zwaarder. Stakeholders hebben elkaar nodig om de opdracht uit te voeren. Een belangrijke voorwaarde is, dat de deelnemers niet hun eigen dagelijkse rol spelen, maar de rol van een andere discipline moeten invullen. Op deze wijze worden de deelnemers direct gedwongen om vanuit een andere invalshoek naar de opgave te kijken. Deze ervaring leert, dat andere aspecten ook onderdeel zijn van de opgave en bijdragen aan een integrale oplossing. Deze aanpak is voor de werkzaamheden binnen het fysieke domein straks essentieel. Voor een optimale game zijn minimaal 12 deelnemers nodig.
In 2016 liep ik in Den Haag aan tegen het vraagstuk van de Veranderopgave Omgevingswet. Hoe raken collega’s, ketenpartners, bestuurders ervan doordrongen, dat de Omgevingswet (hierna Ow) veel ingrijpende veranderingen in petto heeft. Hoe krijgen we “integraal werken” tussen de oren? Hoe zorgen we ervoor dat de integrale benadering niet als bedreigend, maar eerder als logisch gevolg van de veranderende vraag uit de samenleving wordt gezien. Met lezingen en presentaties ging het overbrengen van deze boodschap duidelijk niet lukken.
Ik ben toen in contact gekomen met Lee Vlijter (directeur van Ludanta; sinds juni 2022 Urbo3D), die op basis van de toen beschikbare Tyrgon technologie een game voor Den Haag kon ontwikkelen, waarin deze drie elementen van de veranderopgave werden gevangen. Natuurlijk introduceert de Ow nieuwe juridische en digitale middelen, maar om daar mee om te kunnen gaan is een andere “mindset” nodig. De game bood precies wat we zochten. Een voorziening waarin op een realistische wijze aan een gezamenlijke opdracht kan worden gewerkt.
Een opdracht, die alleen tot oplossingen kan leiden door:
- te werken vanuit de opgave;
- integraal te werken,
- participatie serieus te nemen en
- optimaal gebruik te maken van de effecten van verrichte handelingen.
Kortom een Serious Game!
Hoe is de game opgebouwd en hoe gaat het in zijn werk?
In de Engine wordt op basis van open data een 3-D-omgeving gecreëerd van het gebied waar de transformatie zal plaatsvinden. De ‘engine’ wordt voorst gevuld met data van de gemeente. Denk daarbij aan verkeersgegevens, parkeernormen, beleid aantal zonuren, bouw- en sloopkosten en de gebruiksruimte van het gebied (zeg maar het (bouw)programma). Voor elke stakeholder wordt een doel beschreven, dat kan bestaan uit een aantal indicatoren. Voor “Economie” kan dat zijn X m2 kantoren, X m2 detailhandel, X-horecavestigingen etc. Zo heeft elke stakeholder zijn eigen opdracht, die soms indicatoren versterken en soms conflicteren. De beoogde oplossing vanuit de opgave is een integrale oplossing, waarin stakeholders zoeken naar een gezamenlijke oplossing.
Het menselijk (ambtelijk) gen is echter sterk en leidt er vaak toe dat de eigen doelen voorop staan, waarmee het conflict is geboren. Hoe sterk is het team en is men in staat om toch in die tegennatuurlijke modus te komen. De praktijk in Den Haag leert, dat veel deelnemers (gemeente, bewoners, externen) niet aan de verleiding ontkomen om zich toch primair te richten op eigen doelstellingen, wars van de gedefinieerde algemene opgave. Inzicht komt bij de evaluatie! Bij de overgrote meerderheid van de deelnemer (wat best wel een gemêleerd gezelschap is) is door het spelen van de game het besef ontstaan wat integraal werken binnen de fysieke leefomgeving betekent. Daarmee zal niet direct iedereen het roer omgooien, maar deze ervaring blijft hangen en gaat helpen als het straks echter Serious wordt.
